Πέμπτη 21 Μαρτίου 2024

Κυριακή της Ορθοδοξίας - Κωνσταντινούπολη 1963

Επι σοι χαίρει -Την γαρ σην μήτραν Ήχος πλα Δ. Σουρλατζή Ψάλλει ο Δημή...

Μοναξιά!

                 Ξενιτεία ή μοναξιά στην Σαρακοστή; 

                     Πρέπει να διαλέξουμε

Μοναχή Παρακλήτη, Δρ. Θεολογίας, 

Ιερά Σκήτη Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής Λητής

21 Μαρτίου 2024

Την λέξη «μοναξιά» την ακούμε πολύ τις ημέρες μας. Την νιώθουμε την μοναξιά μικροί και μεγάλοι. Kαθένας από την θέση του, εκεί όπου βρίσκεται την βιώνει ή την απωθεί, την φροντίζει ή την θάβει, την παλεύει ή την αποδέχεται και την θεραπεύει ή την πολεμάει και την αποφεύγει. Καθένας έχει την δική του επιλογή πώς θα σταθεί απέναντί της. Ο καθένας την συναντά στην ζωή του, και τον συναντά η ίδια με ιδιαίτερο τρόπο, σύμφωνα με την δική του ανάγκη, ανάλογα με την δική του αγωγή, με βάση την πνευματική και ψυχολογική του ωριμότητα.

Από τις πρώτες αιτίες που την προκαλούν είναι τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Μας ωθούν  να κοιτάμε τη ζωή μας μέσα από ένα ατομικό πρίσμα, όχι από μία κοινή οπτική.  Εκεί βρίσκει ο καθένας από μας έναν εικονικό, ουσιαστικά υποθετικό κόσμο του. Δεν θα μιλήσουμε τώρα για τις επιδράσεις των Social media γιατί είναι από μόνο του ένα ολόκληρο σημαντικό κεφάλαιο. Θεωρούμε όμως σημαντικό να αναφέρουμε ότι η απόλυτη μοναξιά μπορεί να μας οδηγεί στην εξάρτηση από τα μέσα επικοινωνίας και να μας σπρώξει συγχρόνως στην άσκοπη χρήση τους και τέλος στην απομόνωση. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο.


Στην «κάτω» πατρίδα μας, αφού οι πιστοί έχουμε και την «άνω», την ποθεινήν πατρίδα, υπάρχουν οι ασθένειες, οι απώλειες, οι θάνατοι, οι διάφορες δοκιμασίες και η φθορά του ανθρώπου. Όλα αυτά φέρνουν συναισθήματα ματαιότητας και μία αίσθηση του κενού. Αυτές οι συνθήκες πολλές φορές, να μην πούμε πάντα, γεννάνε τα υπαρξιακά ερωτήματα. Τα τελευταία οδηγούν στην αναζήτηση του αληθινού νοήματος της ζωής ή στην ματαιότητα, στην απελπισία, στην απομόνωση και στην απόλυτη μοναξιά.

Εναπόκειται σε εμάς πώς θα αντιμετωπίσουμε κάθε πένθος ή κάθε πρόβλημα. Κάθε δοκιμασία είναι ένα κομβικό σημείο στην ζωή μας και είναι στο χέρι μας πως θα την αξιοποιήσουμε. Είναι ευθύνη μας η επιλογή του πρίσματος μέσα από το οποίο θα βλέπουμε την ζωή.

Στην πνευματική γλώσσα των Πατέρων της εκκλησίας υπάρχει μία παράξενη λέξη, η «ξενιτεία». Πρόκειται για ένα κλειδί για την σπουδαιότερη πόρτα που θα συναντήσουμε, για την πύλη της Βασιλείας των Ουρανών, για την άνω πατρίδα μας, την πραγματική, τον χαμένο μας Παράδεισο.

Ίσως κάποιοι θεωρήσουν ότι η “ξενιτεία” αφορά μόνον τους μοναχούς. Όμως η αρχή της είναι ευαγγελική, έχει την ρίζα της στην εντολή του Θεού, «να αγαπήσεις τον Θεό σου από όλη σου την καρδιά, την ψυχή και την διάνοια». Να αγαπήσεις ό,τι είναι οικείο με τον Θεό, όχι αυτό που είναι ξένο προς τον Θεό, γιατί αυτό που είναι ξένο προς τον Θεό, είναι ξένο και για εμάς.

Η  ξενιτεία είναι να αγαπάμε τον Θεό. Να είναι αυτός ο πρώτος και μοναδικός Νυμφίος της ψυχής μας. Αυτήν την εντολή την έγραψε ο Θεός στον Μωυσή. Και ο Μωυσής δεν ήταν μοναχός. Και ο Χριστός όταν την δίδαξε πάλι στην Καινή Διαθήκη την απηύθυνε σε όλους. Είναι βασικό στοιχείο για την εσώτερη ζωή όλων μας.

Η ξενιτεία προς τα μάταια και εφήμερα μας συμφιλιώνει με τον εαυτό μας. Όταν όμως έχουμε ξενιτεία με τον «εαυτό», δηλαδή όταν ζούμε ξένοι προς τον εαυτό μας, δεν γνωρίζουμε τι γίνεται μέσα μας, τότε μας καταλαμβάνει η πραγματική μοναξιά. Αυτήν την ξενιτεία έζησε ο άσωτος γιός, έζησε την υπαρξιακή ξενιτεία που ζούμε όλοι και νιώθουμε όλοι, που πλανιόμαστε πιστεύοντας ότι θα βρούμε πατρίδα μακριά από τον Θεό. Είναι σαν να προσπαθούμε να φυτέψουμε ένα δέντρο στην θάλασσα ή να αφήσουμε ένα ψάρι να ζήσει στο δάσος.

Αυτός που έχει αληθινή και ειλικρινή επαφή με τον εαυτό του θα έχει επαφή με τον Θεό και με τον άλλον. Η ξενιτεία σύμφωνα με τον άγιο Ιωάννη είναι μία πνευματική και ψυχολογική ύπαρξη της αγάπης όπως θα διαβάσουμε παρακάτω.

Τι λέει ο άγιος Ιωάννης στην Κλίμακα; «Ξενιτεία είναι κρυμμένη σοφία, σύνεσις που δεν φανερώνεται, ζωή μυστική, σκοπός που δεν βλέπεται, αιτία του πόθου, πλήθος του θείου έρωτος. Είναι ο χωρισμός από όλα για να μείνει ο νους αχώριστος από τον Θεό». Είναι αυτό που εννοεί ο απόστολος Παύλος όταν κάνει λόγο για αδιάλειπτη προσευχή. Αυτήν την προσευχή την αδιάλειπτη όλοι μπορούμε να την κάνουμε, όπου και αν βρισκόμαστε. Είναι η άμεση επικοινωνία μας με τον Θεό. Είναι η αληθινή παρέα για όλους μας, για όλες τις ηλικίες, παιδιά και ηλικιωμένους: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με! Ελέησον τα παιδιά, τα εγγόνια, τον κόσμο, τους αρρώστους! κλπ.». Είναι προσφορά. Μερικές φορές λέμε τι να κάνω; Να προσεύχεσαι! Είναι προσφορά. Ο κόσμος έχει ανάγκη για προσευχή. Να καλέσουμε τον Θεό, την Χάρη Του να ενεργήσει στον κόσμο. Είναι επικοινωνία με τον εαυτό, με τον Θεό, και με όλον τον κόσμο.

Η ξενιτεία είναι μία κρυμμένη σοφία, μία κρυμμένη αλληλεπίδραση. Είναι μία σύνεση πνευματική. Έχουμε ανάγκη από τέτοια σύνεση στις μέρες μας. Έχουμε κουραστεί από την φιλοσοφία του κόσμου. Ποθούμε τον Θεό και την ένωση μαζί του, το φρόνημά του. Π.χ. μία γιαγιά που έχει μία πνευματική σύνεση μπορεί να πει: ναι μου λείπει το εγγόνι μου, όμως αντί να παραπονιέμαι και να αναρωτιέμαι πού είναι, ότι δεν με παίρνει τηλέφωνο, ας σηκωθώ να κάνω μία ευχούλα, θα μαλακώσει η καρδιά και θα φέρει η χάρη την καλύτερη επικοινωνία. Αυτή είναι η αληθινή επικοινωνία αυτή είναι μία πνευματική σύνεση και κατανόηση.

Η ξενιτεία είναι αγάπη λέει ο άγιος της Κλίμακος. Τόσο απλά. Γίνομαι ξένος από κάθε φρόνημα, συμπεριφορά, ή συναίσθημα, και κρατάω το του Θεού μόνο και αυτό το κάνω από αγάπη.

Σαν λέξη μπορεί να φανεί δύσκολη και να προκαλεί τον φόβο ότι θα μείνω μόνος. Αν βιώσω την ξενιτεία, πώς θα ζήσω; Στην πνευματική ζωή όμως τα πράγματα και οι έννοιες έχουν άλλο νόημα, βαρύτητα και διάσταση. Είναι η διάσταση της Χάρης που γεμίζει την ύπαρξή μας και όλη την κοινωνία μας. Αυτό δεν είναι μοναξιά. Γιατί η μοναξιά που οδηγεί στην κατάθλιψη καθιστά την ψυχή ανίκανη να επικοινωνήσει χωρίς να έχει πάρει μία βοήθεια ή υποστήριξη ψυχολογική. Όταν λείπει μία πνευματική αντίληψη και μένουμε στο φρόνημα του κόσμου μπορεί ακόμα και μία μικρή σύγκριση μπορεί να μας φέρει κατευθείαν μία αίσθηση της μοναξιάς, της ζήλιας, και της ακύρωσης του άλλου. Η σύγκριση θα φέρει είτε λύπη είτε αλαζονεία, γιατί μερικές φορές δεν αντέχουμε την εξέλιξη του άλλου. Ο βαθύτερος λόγος είναι ότι δεν καταλαβαίνουμε την αξία μας, δεν εκτιμούμε τι μας δόθηκε, δεν εστιάζουμε σε αυτό που έχουμε αλλά σε αυτό που δεν έχουμε. Αυτό έκανε ο Φαρισαίος, σύγκριση με αλαζονεία, με φανατισμό που οδηγεί στην μοναξιά και απομόνωση και στην υποτίμηση του άλλου όπως ακριβώς ήταν η στάση του απέναντι στον Τελώνη.

Τι σημαίνει μοναξιά;

Δεν βρίσκουμε νόημα, δεν έχουμε κοινωνία, δεν επικοινωνούμε ούτε με τον ίδιο μας εαυτό.

Το αληθινό νόημα βρίσκεται εκτός εαυτού. Είτε σε μεγάλη είτε σε μικρή ηλικία έχουμε ανάγκη για αναζήτηση νοήματος εκτός του εαυτού μας. Οι σχέσεις με τους άλλους, μας δίνουν νόημα, είναι η ζωντανή κοινωνία και επικοινωνία που θέλει ο Θεός. Η εικόνας της Αγίας Τριάδος μας διδάσκει τον τύπο και τον τρόπο της κοινωνίας μεταξύ των Τριών Προσώπων. Αυτή είναι η αυθεντική κοινωνία που σημαίνει την κοινή ζωή. Δεν μας θέλει ο Θεός να είμαστε σε απομόνωση, αφού ο Ίδιος δεν είναι.

Να χτίσουμε σχέσεις εν Χριστώ, σχέσεις που μας θεραπεύουν. Η αγάπη θεραπεύει.

Είναι γεγονός ότι η μοναξιά φαίνεται πιο πολύ στην ζωή των αγαπημένων μας  ηλικιωμένων. Αυτό συνιστά εσφαλμένη αντίληψη και στάση απέναντί τους. Οι ηλικιωμένοι μπορούν να προσφέρουν, και προσφέρουν, πολλά όταν προσεύχονται και δοξάζουν τον Θεό ή ζητούν συγχώρεση για ό,τι έχουν περάσει σε αυτήν την ζωή. Με τον τρόπο τους ζητούν συγχώρεση όχι μόνον για τους ίδιος, αλλά και εκ μέρους μας. Μέσω της προσευχής έρχονται σε πνευματική επαφή με τον Θεό και τους ανθρώπους και έτσι περνά  η μέρα τους με ένα άγιο τρόπο, με οντολογική επικοινωνία.

Όταν επίσης μοιράζονται την πραγματική σοφία και πείρα τους με ταπεινό τρόπο στα παιδιά τους χωρίς να επιβάλλουν τον εαυτό τους, αλλά το κάνουν με σεβασμό στις αλλαγές της εποχής, και αυτό είναι μεγάλη προσφορά

Ο φόβος του θανάτου επίσης είναι ένα θέμα που το ζούμε, από μία ηλικία μπορεί να απασχολεί τη ψυχή περισσότερο. Πώς το αντιμετωπίζουμε; Πολλές φορές αυτό είναι υπαρξιακό θέμα που το θάβουμε, όμως όταν δεν το ανακαλύπτουμε, ή αποφεύγουμε να το φανερώσουμε, μας πιέζει και φέρνει βαθιά αίσθηση ματαιότητας, φοβίες και άγχη.

Ο πνευματικός φόβος του θανάτου, η μνήμη του θανάτου όπως την αποκαλούν οι πατέρες, είναι να κάνω σήμερα τη ζωή μου καλύτερη. Να ζήσω με κοινωνικές και πνευματικές ποιότητες, με αυτό αξίζει στην ζωή, μόνο την αγάπη. Γιατί, τι θα πάρουμε μαζί στον τάφο; Οι αποτυχίες μας πολλές φορές φέρουν μοναξιά. Δεν αντέχουμε την αποτυχία, δεν δεχόμαστε την αποτυχία μας. Μας απομονώνει. Άλλες φορές το πείσμα μας, το εγωιστικό μας χωρίζει από τους άλλους. Η ιδέα του ότι εγώ μόνο γνωρίζω την αλήθεια, αυτό φέρνει την μοναξιά και την απομόνωση.

Ο Ντοστογιέφσκι λέει θέλω τον Χριστό, όχι την αλήθεια. «Επί πλέον, αν κάποιος μου απεδείκνυε ότι ο Χριστός δεν ταυτίζεται με την αλήθεια κι ότι, στην πραγματικότητα, η αλήθεια είναι εκτός Χριστού, θα προτιμούσα τότε να παραμείνω με τον Χριστό, παρά να πάω με την αλήθεια…».

Θέλουμε την σχέση με τον Χριστό, με τους συνανθρώπους μας, θέλουμε την σχέση μας με τα παιδιά μας. Η σχέση αυτή είναι πολύ σημαντικότερη από ό,τι έχει κάνει το παιδί μας.

Δεν είναι εύκολο να κάνουμε έναν αληθινό απολογισμό των έργων μας. Αυτό είναι το μαρτύριο των αγίων και των οσίων, που δεν είχαν μαρτύριο αίματος, αλλά μαρτύριο συνειδήσεως. Αυτός ο απολογισμός μας αγιάζει ιδιαίτερα αν τον κάνουμε με βαθιά θέληση μα ανδρεία, μαζί με τον πνευματικό μας, με αληθινή ταπείνωση. Όχι με ψευτιά και μιζέρια. Αυτόν τον απολογισμό είχε και ο άσωτος γιός.

Να αναρωτηθούμε τι νόημα έχει η ζωή μας; Η μοναξιά έχει να κάνει πολύ με την πίστη μας στην άνω πατρίδα. Γιατί για μας τους πιστούς εκεί είναι όλο το νόημα της ζωής. «Πάνω» είναι η αληθινή μας χώρα, όπως μας διηγείται και το θαυμάσιο κείμενο της προς Διόγνητον επιστολής. Όταν σκεφτόμαστε μόνο την κάτω παρτίδα, ότι εδώ είναι το τέρμα, εδώ τελειώνουμε.. αυτό σημαίνει τον πνευματικό μας θάνατο. Αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε γιατί να τον πιστέψουμε; Δεν θέλουμε Θεό μόνο να πεθάνει για μας, αλλά να μας αναστήσει και να μείνουμε ζωντανοί. Λέγεται πολύ όμορφα στην Ελλάδα η ευχή «καλό ταξίδι» για αυτόν που φεύγει από αυτήν την ζωή. Μικρή φράση με τόσο βαθύ νόημα.. ταξιδεύει. Δεν τελειώνει. Για αυτό το Ψυχο-Σάββατο.. χαιρετάμε πάλι όλους και επικοινωνούμε μαζί τους.

Μερικές φορές οι εμμονές μας, οι επιθυμίες μας μπορεί να κολλάν σε μία ιδέα την οποία κουβαλάμε μαζί μας όπου και αν πάμε. Μας καταστρέφει και μας απομονώνει.

Χρειαζόμαστε απόσταση από τις εμμονές μας. Πάμε βόλτα, ας εστιάσουμε στην βόλτα, στην ομορφιά, πάμε για καφέ, να χαρούμε τον καφέ, να χαρούμε αυτό που ζούμε. Να χαρούμε αυτά που βιώνουμε αυτήν την στιγμή. Ζούμε είτε στο παρελθόν είτε στο άγχος του μέλλοντος και περνάει η στιγμή.. χάνουμε την χαρά της. Πολλές φορές δεν επιστρέφει αυτή η στιγμή.

Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, λέει ότι «Ο φυσικός νόμος ο οποίος δόθηκε στον Παράδεισο στον άνθρωπο, είναι η θεωρία των ίδιων των δημιουργημάτων του Θεού, ο γραπτός νόμος προσετέθη μετά την παράβαση του Αδάμ» (Ασκητικοί Λόγοι, Λόγος Ε΄)Γι’ αυτό εμείς από την φύση μας αναπαυόμαστε στην Κτίση. Στην Άνοιξη που έχει αρχίσει ΄ξδξ να αναδύεται σιγά-σιγά. Εκεί μπορούμε να ανακαλύψουμε τι καλό μπορεί αναδυθεί και μέσα μας.

Είναι ωραίο να πηγαίνουμε στην φύση, να δοξάζουμε τον Θεό όταν δούμε ένα λουλούδι, να του κάνουμε παρέα, να το φροντίσουμε. Να μάθουμε τη σοφία του Θεού από την κτίση. Έχουμε ομορφιές γύρω μας. Αν τις αξιοποιήσουμε θα μας ανανεώσουν. Θα μας αλλάξουν λίγο το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουμε. Θα μας δώσουν νόημα. Μόλις βρούμε το νόημα, δεν θα έχει η μοναξιά πια  χώρο μέσα μας.

Ας βρούμε νόημα και ομορφιά και στα μικρά. Δεν χρειαζόμαστε πάντα μεγάλα γεγονότα. Αυτός που χαίρεται με τα μικρά ζει την ημέρα, την στιγμή, και σαν να μαζεύει μονάδες, θερμίδες, μόρια.. για τις δύσκολες στιγμές. Να έχει μία γεμάτη αποθήκη.

Ας χαρούμε το πρόσφορό μας, το κόλλυβό μας, να του δώσουμε και να μας δώσει νόημα. Η Σαρακοστή είναι ευκαιρία για να θεραπεύσουμε την μοναξιά μας, είναι επικοινωνία με τον Θεό και με τον πλησίον, και πρώτα από όλα με τον εαυτό μας. Όχι σαν τυπική εξομολόγηση ή τυπική παράδοση. Είναι ταξίδι θεραπείας. Είναι σαν να μπούμε στην εντατική και χρειαζόμαστε την εντατική. Είναι ευκαιρία να έχουμε μία σωστή κοινωνία και επικοινωνία. Της αγάπης την επικοινωνία. Η Σαρακοστή είναι η πραγματική αληθινή αγάπη και επικοινωνία. Επικοινωνούμε σαν να είμαστε στο Παράδεισο. Φτιάχνουμε ένα προζύμι για όλη την χρονιά. Η Σαρακοστή δεν μας διδάσκει να μην μιλάμε. Η Σαρακοστή μας βοηθά να λέμε αυτά που χρειαζόμαστε, τον λόγο της αγάπης, τον λόγο της υποστήριξης και της παρηγοριάς, τον λόγο της σωτηρίας. Ο λόγος αυτός θα φέρει πνευματικό και υγιή διάλογο, να φέρει την αληθινή επικοινωνία. Να ανοίξουμε τα αυτιά μας στον «άλλον», χωρίς να σκεφτόμαστε τι να του  απαντήσουμε γιατί είμαστε οι κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας. Ο «άλλος» έχει την δική του αξία. Και πάνω στην αξία αυτή θα έρθει η κρίση του Θεού όπως είδαμε στο Ευαγγέλιο της Κυριακής της Κρίσεως.

Το ανήκειν ψάχνουμε. Το ανήκειν ζητάμε όλοι. Η πορεία της Σαρακοστής προς την Ανάσταση είναι η αληθινή πορεία της αναζήτησης του ανήκειν δηλ. του χαμένου μας παραδείσου. Από εκεί ήρθαμε και εκεί επιστρέφουμε. Αυτό κατάλαβε ο άσωτος γιός, αυτό έχασε ο Αδάμ και αυτό νοσταλγούμε όλοι.

Ο αληθινός λόγος της αγάπης μεταβάλλει την μοναξιά σε αξία της επικοινωνίας. Τότε θα πούμε αυτός είναι ο Παράδεισος.

Κλείνω με το παράδειγμα που έχει πει ο άγιος Παϊσιος: «Σ’ ένα κυκλικό τραπέζι κάθονται άνθρωποι με τα μεγάλα κουτάλια, στο κέντρο υπάρχει μεγάλη κατσαρόλα φαγητού, αν καθένας δίνει χώρο στον άλλο, δίνει την κουταλιά του στον άλλον θα φάνε όλοι, θα χαρούνε όλοι, θα είναι όλοι  γεμάτοι από την αγάπη και από τη σωστή επικοινωνία.» Και εμείς αυτό θέλουμε να ζήσουμε στη Σαρακοστή και κάθε μέρα. Εδώ σε τέτοιο τραπέζι δεν θα έχει μοναξιά. Γιατί η σκέψη μας είναι στο καλό του άλλου.’’, στην προσφορά μας για τον άλλο και στην αγάπη μας για τον άλλο.

 Καλή Σαρακοστή με αγάπη και επικοινωνία του Παραδείσου, Αμήν.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/xenitia-i-monaxia-stin-sarakosti-prepi-na-dialexoume/

Τετάρτη 20 Μαρτίου 2024

Η ομοφυλοφιλία

Ομοφυλοφιλία ή ομοερωτισμός είναι η ερωτική έλξη και σχέση ατόμων του αυτού φύλου.


20 Μαρτίου 2024

Από θεολογική άποψη η ομοφυλοφιλία χαρακτηρίζεται ως παρά φύση σχέση. Αυτή έρχεται σε άμεση αντίθεση προς το δημιουργικό σχέδιο του Θεού, που αποτυπώθηκε στην Παλαιά Διαθήκη και υπενθύμισε ο Χριστός στους Φαρισαίους λέγοντας: «Ουκ ανέγνωτε ότι ο ποιήσας απ’ αρχής άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς;» (Ματθ. 19:6) Η διαιώνιση του ανθρώπου πραγματοποιείται με την σύναψη των δύο διαφορετικών φύλων, ενώ η δημιουργία δεν περιλαμβάνει τρίτο φύλο.

Η Παλαιά Διαθήκη επικρίνει έντονα την ομοφυλοφιλία και την χαρακτηρίζει ως «βδέλυγμα» (Λευϊτ. 18:22). Κατά την χριστιανική διδασκαλία η ομοφυλοφιλία αποτελεί βαρύ σαρκικό αμάρτημα, που έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη φύση, μεταλλάσσει τις σχέσεις των δύο φύλων και ατιμάζει το ανθρώπινο σώμα. Καυτηριάζοντας ο Απόστολος Παύλος τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις τού προχριστιανικού κόσμου γράφει: «Οι γυναίκες αντικατέστησαν τις φυσικές σχέσεις με αφύσικες, ομοίως και οι άνδρες· άφησαν την φυσική σχέση με την γυναίκα και άναψαν από τις ορέξεις τους μεταξύ τους, διαπράττοντας ασχημοσύνες αρσενικοί με αρσενικούς, και πληρώνοντας έτσι με το ίδιο τους το σώμα το τίμημα που άξιζε στην πλάνη τους» (Ρωμ. 1:27-8). Και σε άλλη περίπτωση επισημαίνει ότι η παραμονή στο αμάρτημα αυτό αποκλείει τον άνθρωπο από την βασιλεία του Θεού: «Μη πλανάσθε· ούτε πόρνοι ούτε ειδωλολάτραι ούτε μοιχοί ούτε μαλακοί ούτε αρσενοκοίται… βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσιν» (Α’ Κορ. 6:9-10). Βέβαια, εδώ είναι αυτονόητο ότι η μετάνοια προσφέρει πάντοτε την δυνατότητα της σωτηρίας του ανθρώπου και της κληρονομίας της βασιλείας του Θεού.

Η Εκκλησία δεν επιβάλλει την ανθρωπολογία ή την ηθική διδασκαλία της στον κόσμο. Κάθε άνθρωπος είναι αυτεξούσιος. Έχει το δικαίωμα να επιλέγει τον τρόπο της ζωής του και να διαμορφώνει υπεύθυνα την στάση και την συμπεριφορά του μέσα στην κοινωνία που ζει. Ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να περιφρονεί βασικές αρχές του φυσικού δικαίου και να διεκδικεί το δικαίωμα να νομιμοποιήσει και να καθιερώσει κάποια φυσική διαστροφή ή αποκλίνουσα ηθική συμπεριφορά ως θεσμό της κοινωνίας.Εξάλλου η Εκκλησία, που αποτελεί πρωτίστως πνευματικό θεσμό με κοινωνικές και συμβολικές διαστάσεις, δεν μπορεί να επευλογεί τέτοια φαινόμενα. Και αυτό δεν ισχύει μόνο σε θεοκρατικές χώρες, αλλά και σε κράτη με δημοκρατικά και κοσμικά πολιτεύματα.

Από καθαρώς θεολογική σκοπιά η Εκκλησία σέβεται πάντοτε την ανθρώπινη ελευθερία. Αλλά ταυτόχρονα δεν είναι δυνατό να αδιαφορεί ή πολύ περισσότερο να επικροτεί τις ηθικές ή κοινωνικές εκτροπές.

***

 Όταν η ομοφυλοφιλία δεν εκλαμβάνεται ως αδυναμία ή παρεκκλίνουσα ιδιορρυθμία ορισμένων ατόμων, αλλά προβάλλεται ως κανονικός τρόπος ζωής και διεκδικεί κοινωνική και νομική αναγνώριση, δημιουργείται σοβαρότατο πρόβλημα, που θίγει καίρια το ζωτικό κύτταρο της κοινωνίας, την οικογένεια. Η παραμόρφωση που προκαλείται στην οικογένεια με την αναγνώριση ομοφυλοφιλικών γάμων δεν περιορίζεται στην εξωτερική της δομή, αλλά εισχωρεί στην ενδότερη φύση της. Με τον ομοφυλοφιλικό γάμο χάνεται η πραγματική έννοια του γάμου. Επιπλέον με την δυνατότητα συμπήξεως ομοφυλοφιλικής οικογένειας, που παρέχεται σήμερα με εφαρμογή της παρεμβατικής τεκνογονίας, παρά τις υφιστάμενες νομικές απαγορεύσεις, αφανίζονται οι θεμελιώδεις έννοιες του πατέρα και της μητέρας. Έτσι θίγονται η μητρότητα και η πατρότητα όχι μόνο με την φυσική τους σημασία αλλά και με την αρχετυπική τους έννοια.

Η μητρότητα ως συνεκτική αρχή της οικογένειας και η πατρότητα ως πραγματική και συμβολική έκφρασή της καταρρέουν συμπαρασύροντας μαζί και οποιαδήποτε στοιχεία ενότητας απέμειναν σε αυτήν. Τις πρώτες συνέπειες των καταστάσεων αυτών εισπράττουν, όπως είναι φυσικό, τα παιδιά ομοφυλοφιλικών οικογενειών και όχι μόνο αυτά. Ανάλογες είναι και οι επιπτώσεις τους στην κοινωνική και την θρησκευτική ζωή. Οι επιπτώσεις αυτές προσλαμβάνουν τελευταίως μεγάλες διαστάσεις με την σύναψη ομοφυλοφιλικών γάμων από ηγετικά πρόσωπα της κοινωνίας και την δημόσια προβολή τους στο κοινό.

 (Από το βιβλίο: Γεωργίου Ι. Μαντζαρίδη, “Χριστιανική Ηθική”. Δεύτερος τόμος. Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2015, σελ. 393)

Κυριακή 17 Μαρτίου 2024

Ο Άγιος Αλέξιος (17 Μαρτίου)

  

«Ο Άνθρωπος του Θεού», ο ευλογών την Ελληνική Επανάσταση


Αρχιμανδρίτης π. Φιλάρετος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων

 

Η παρουσία της Υπερευλογημένης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας στο σώμα της Εκκλησίας είναι αναμφισβήτητη, αυτή είναι «ἡ προστασία τῶν Χριστιανῶν ἡ ἀκαταίσχυντος καί ἡ μεσιτεία πρός τόν Ποιητήν ἡ ἀμετάθετος»(Κοντάκιον, Ἦχος β΄). Η Παναγία έλαβε το Άγιον Όρος από τον Υιό και Θεό της ως κλήρο δικό της κατά τον Ζ΄ ή Η΄ αιώνα σύμφωνα με τον βίο του Οσίου Πέτρου του Αθωνίτου.[1]

Η Υπέρμαχος Στρατηγός ήταν η γυναικεία ψηλόλιγνη, αλαφροπερπάτητη μορφή με την καλύπτρα της αναριγμένη από το κεφάλι στους ώμους, που ο ελληνικός στρατός έβλεπε στο μέτωπο (στον πόλεμο του ΄40) σε όλη τη γραμμή από τη γαλανή θάλασσα του Ιονίου μέχρι ψηλά στις παγωμένες Πρέσπες.[2] Αλλά αυτή ήταν και η «Οδηγήτρια» που κατατρόπωσε τους Οθωμανούς με την Επανάσταση του 1821 κι οδήγησε το Ελληνικό Έθνος στην ελευθερία της πίστεως και της πατρίδος. Όμως κι ένας από τους Αγίους της Εκκλησίας μας, ο Όσιος Θεοφόρος πατήρ ημών Αλέξιος, ο άνθρωπος του Θεού, έδωσε κι αυτός τις ευλογίες του για την ύψωση του Λαβάρου από τον Αρχιεπίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό στην Ιερά και Ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας και την έναρξη του επαναστατικού αγώνα κατά των Οθωμανών.

Ο βίος του Αγίου Αλεξίου είναι γνωστός ειδικά στους φιλομόναχους πιστούς. Γεννήθηκε στη Ρώμη τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η γέννηση του ήταν καρπός προσευχής των γονιών του, του πατρικίου Ευφημιανού και της Αγλαΐδος. Όταν έφτασε σε ηλικία γάμου, οι γονείς του, τον νύμφευσαν με μια νέα από βασιλική γενιά στο ναό του Αγίου Βονιφατίου. Σε αυτόν τον ναό σήμερα βρίσκεται ο τάφος του, μέρος από την σκάλα του σπιτιού του και έχει μετονομαστεί σε βασιλική Αγίου Βονιφατίου και Αγίου Αλεξίου. Ωστόσο, ο Άγιος το ίδιο βράδυ άφησε τη νύμφη και το νυμφικό κοιτώνα και «ὅν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων» (Ψαλμός 41,2), έτσι κι αυτός πόθησε τον Θεό και ο πόθος αυτός θα έσβηνε τον πόθο των γονέων του. Αντάλλαξε ο Άγιος σύμφωνα με τον βίο του, τον πλούτο για την πτώχεια και μάλιστα αυτήν την πτώχεια που οδηγεί στο όνειδος και την ατιμία. Διάλεξε στην ζωή του την ταπείνωση, την αποταγή, έγινε ο απόστολος της αυταπαρνήσεως, έγινε ένας τέλειος νηστευτής, ένα κατοικητήριο της παρθενίας και της αγιότητος.



Φθάνοντας λοιπόν στο λιμάνι έφυγε κρυφά για τη Συρία κι από εκεί έφτασε σε μια πόλη της Μεσοποταμίας, την Έδεσσα, στο ναό της Θεοτόκου, όπου φυλασσόταν η Αχειροποίητος Εικόνα του Κυρίου. Οι υπηρέτες του πατέρα του αναζητώντας τον έφτασαν στην Έδεσσα κι όχι μόνο δεν τον αναγνώρισαν από την κακοπάθεια αλλά του έδωσαν κι ελεημοσύνη. Ο Άγιος Αλέξιος έζησε για 17 χρόνια μέσα στο Ναό με αγρυπνία, νηστεία, προσευχή κι ελεημοσύνη. Σε αυτή την περίοδο έλαβε και το προσωνύμιο «Άνθρωπος του Θεού» από την ίδια την Παναγία, που μέσω της εικόνας της ζήτησε από τον προσμονάριο (αυτός που φύλαγε την εικόνα και υποδεχόταν τους προσκυνητές) να οδηγήσει από την πόρτα της Εκκλησίας στο εσωτερικό του Ναού, τον Άγιο. Με αυτόν τον τρόπο άρχισε να γίνεται γνωστός στους κατοίκους της Έδεσσας με αποτέλεσμα να φύγει για την Ταρσό της Κιλικίας και τον Ναό του Αποστόλου των Εθνών, Παύλο. Σφοδροί άνεμοι όμως οδήγησαν το πλοίο στη Ρώμη, έτσι επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου θα ζήσει για άλλα 17 χρόνια ξένος και αγνώριστος, να κοιμάται σε μια ψάθα στο προθάλαμο της εισόδου του σπιτιού του και να τρώει από την τράπεζα του πατέρα του. Όταν νύχτωνε οι υπηρέτες τον πείραζαν, τον ενοχλούσαν, τον περιγελούσαν, τον έκαναν να υποφέρει με την άσχημη συμπεριφορά τους, τον κτυπούσαν κι έριχναν αποπλύματα από τα μαγειρικά σκεύη στο κεφάλι του. Ο Άγιος σαν άνθρωπος της αρετής και βιώνοντας το μήνυμα του Ευαγγελίου γνώριζε τις παγίδες του διαβόλου και έτσι τα δεχόταν όλα με χαρά, προθυμία κι υπομονή. Τα 17 αυτά χρόνια ήταν μαρτυρικά και πόσο μάλιστα όταν έβλεπε τους γονείς και την σύζυγό του να πενθούν για την εξαφάνισή του και να περιμένουν την επιστροφή του.

Έφτασε όμως η στιγμή που «ο Άνθρωπος του Θεού» θα άφηνε τα πρόσκαιρα για τα αιώνια και τα επίγεια για τα επουράνια, πήρε λοιπόν χαρτί, μελάνι και γραφίδα να γράψει το βίο του, ώστε οι γονείς του να καταλάβουν ότι ήταν υιός τους. Όταν τον ανακάλυψαν είχε ήδη κοιμηθεί κρατώντας την αυτοβιογραφία του. Σε αυτό το σημείο παρατηρείται η πιο φορτισμένη συναισθηματικά σκηνή της βιογραφίας του, που στο άκουσμά της κάθε ανθρώπινη ψυχή συγκινείται, η αναγνώριση από τους δικούς του και ο επί κλίνης θρήνος τους. Ο Ευφημιανός διέρρηξε τον χιτώνα του, ξερίζωσε τα άσπρα του μαλλιά και θρηνούσε λέγοντας: «γιατί μου το έκανες αυτό κι λύπησες την καρδιά μου, αλίμονο σε μένα τον άθλιο κι αμαρτωλό», η δε Αγλαΐς σαν λέαινα φυλακισμένη σχίζοντας τα ιμάτια της φώναζε: «αλίμονο παιδί μου ποθητό, φως των οφθαλμών μου, πως δεν σε ανεγνώρισα τόσα χρόνια που ήσουν κοντά μου, δώστε μου τον πόνο της καρδιάς μου, το στήριγμα και την παρηγοριά της ζωής μου». Η νύμφη μαυροφορεμένη θρηνούσε και σαν μόνανδρος τρυγόνα δεν είχε πια κανένα να περιμένει.[3]

Στη παλαίφατο κι ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας από το 1398 φυλάσσεται ως το πολυτιμότερο κι αρχαιότερο κειμήλιο της Μονής, η Τίμια Κάρα του Οσίου και Θεοφόρου πατρός ημών Αλεξίου, του Ανθρώπου του Θεού. Η Τίμια Κάρα δωρίθηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγο, σύζυγο της Αγίας Υπομονής (Ελένη Δραγάση-Παλαιολογίνα) και διαφυλάχθηκε μέσα στους αιώνες από τις αλλεπάλληλες καταστροφές της Μονής. Η Μονή παραλλήλως προς την Θεοτόκο, «την Οδηγήτρια, την Κυρά Λαυριώτισσα» τιμά και τον Άγιο Αλέξιο. Ο Άγιος είναι ο πολιούχος της πόλεως των Καλαβρύτων και τιμάται ως θαυματουργός, προστάτης από ασθένειες, κινδύνους, ανομβρίες, θεομηνίες, καταστροφές, επιδρομές ακρίδων, έχει σώσει την Μονή από πυρκαγιά, είναι η παρηγοριά, το καύχημα κι ο προστάτης των Αγιολαυριωτών μοναχών. Το όνομά του είναι το πιο γλυκύ όνομα για κάθε Αγιολαυριώτη μοναχό, όπως συνήθιζαν να λένε οι παλαιοί πατέρες της Μονής.[4]



Κατά την ημέρα της μνήμης του, 17 Μαρτίου τελείται ολονύχτια αγρυπνία στη Μονή κι η ημέρα αυτή έχει συνδεθεί άρρηκτα με την Επανάσταση του 1821. Με αφορμή την εορτή του Αγίου Αλεξίου, διότι αλλιώς θα υποκινούσαν τη υποψία των Τούρκων, συγκεντρώθηκαν στην Αγία Λαύρα, ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Επίσκοπος Κερνίτσης Προκόπιος, προεστοί και οπλαρχηγοί της περιοχής. Έπειτα από τρεις αλλεπάλληλες συσκέψεις κι αφού τους πρόλαβαν τα γεγονότα της «Χελωνοσπηλιάς» αποφασίστηκε η κήρυξη της Επαναστάσεως. Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Πουκεβίλ, τα Οθωμανικά αρχεία, τις εφημερίδες ξένου τύπου, τον Κώδικα της Μονής και όχι με θρύλους και παραμύθια, ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το ιστορικό λάβαρο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το οποίο χρησίμευε ως παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης κι όρκισε τους Πρωταγωνιστές της Επαναστάσεως,[5] απαλλάσοντάς τους από την νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής.[6]

«Πάτερ Θεόφρον Ἀλέξιε, διά τήν ὄντως ζωήν, τῆς ζωῆς κατεφρόνησας ἀπορρίψας ἅπαντα»(στιχηρά προσόμοια, ἦχος πλ. δ΄). Ο Άγιος αποξενώθηκε από τον κόσμο και τα του κόσμου, ζώντας μια ασκητική ζωή επιβεβλημένη στον εαυτό του με την μορφή μαρτυρίου, μια ζωή με αυταπάρνηση για την αγάπη του Θεού και την κατάκτηση του Παραδείσου. Γι αυτό ο Άγιος Αλέξιος δεν θα μπορούσε να μην ευλογήσει την αγάπη για τον Θεό, στην οποία ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, επηρεασμένος από το Άσμα Ασμάτων (8,6), προέτρεψε τους οπλαρχηγούς κατά την ορκομωσία του 1821, τονίζοντάς τους ότι αυτή η αγάπη είναι ισχυρότερη και από τον θάνατο.[7]

Χαῖρε, μέγιστον ἀλέξημα (προφύλαγμα) πάντων τῶν Χριστιανῶν˙ χαῖρε, καύχημα περίδοξον μοναστῶν Λαυριωτῶν. Χαίροις, Πάτερ Ἀλέξιε.

Παραπομπές;

[1] ΘΗΕ, Άθως, τόμος 1ος, Αθήνα 1962, σ.858.

[2] Ιερά Μονή Παρακλήτου, Εμφανίσεις και θαύματα της Παναγίας, Ωρωπός Αττικής 2012, σ. 173.

[3] Άνθη Ευσεβείας 1, Βίος και Πολιτεία του Αγίου Αλεξίου του ανθρώπου του Θεού, εκδ. Ι. Μ. Αγίας  Λαύρας, Αθήνα 1998, σσ. 51-75.

[4] Ακολουθία και Βίος του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ημών Αλεξίου, του ανθρώπου του Θεού, εκδ. Ι. Μ. Αγίας  Λαύρας 2008, σσ. 11-12.

[5] Αγία Λαύρα, Ιστορία της Ιεράς Μονής, εκδ. Ι. Μ. Αγίας  Λαύρας, σσ. 36-39

[6] Le Constitutionnel Journal du Commerce, politique et Litteraire, «Εξωτερικόν-Πελοπόννησος: Διακήρυξις του Γερμανού, Εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, Αρχιεπισκόπου Πατρών, προς τον Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθει εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ήν) Μαρτίου 1821, Παρίσι 6 Ιουνίου 1821.

[7] Le Constitutionnel Journal du Commerce, politique et Litteraire: Διακήρυξις του Γερμανού, Παρίσι 6 Ιουνίου 1821.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/o-anthropos-tou-theou-o-evlogon-tin-elliniki-epanastasi/

Σάββατο 16 Μαρτίου 2024

Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή της Τυρινής! 17.03....

Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή της Τυρινής! 17.03....: Οι Ακολουθίες του Εσπερινού, του Όρθρου και τής Θείας Λειτουργίας της Κυριακής της Τυρινής και του Α΄ Κατανυκτικού Εσπερινού. Επιλογή, Επιμέ...

Κυριακη της Τυρινής

Ο τελετουργικός προθάλαμος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Ιεροδιάκονος Γεώργιος Ζαραβέλας, Θεολόγος,

 ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας – Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Η εβδομάδα της Τυροφάγου ή Τυρινής αποτελεί το πρόπυλο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έχει ξεκινήσει η σταδιακή εισαγωγή των πιστών στο κλίμα της τεσσαρακονθήμερης περιόδου με τη χρήση του λειτουργικού βιβλίου του Τριωδίου. Την εβδομάδα της Τυρινής όμως, το Τριώδιο χρησιμοποιείται κατά κόρον όλες τις ημέρες και όχι μόνο την Κυριακή (Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου, Απόκρεω) ή και το Σάββατο (προ της Απόκρεω – των Ψυχών), όπως συνέβαινε τις δυο προηγούμενες εβδομάδες.


Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της παρούσας εβδομάδας, ως εισαγωγικής στο πνεύμα και την ουσία της Σαρακοστής, είναι εμφανής και στην τυπική διάταξη των ακολουθιών των καθημερινών. Από το εσπέρας της Κυριακής των Απόκρεω, έως και την Παρασκευή της Τυρινής παρατηρείται η χρήση του Τριωδίου σε όλες τις ακολουθίες, με αποκορύφωμα την Τετάρτη και την Παρασκευή, οπότε η αδυναμία τέλεσης Θείας Λειτουργίας μεταβάλλει την τυπική διάταξη σε σχεδόν όμοια με εκείνη των καθημερινών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Εξετάζοντας το τυπικό των ημερών αυτών, προβαίνουμε στις ακόλουθες τελετουργικές επισημάνσεις: 1) Στην ακολουθία του Εσπερινού παρατηρούμε τις εξής μεταβολές: α) Στα Απόστιχα δεν ψάλλονται τα συνήθη τροπάρια από το βιβλίο της Παρακλητικής, αλλά τα ανάλογα από το Τριώδιο. Αυτά είναι ένα ιδιόμελο των αποστίχων, το οποίο ψάλλεται δύο φορές, την πρώτη χωρίς στίχο και τη δεύτερη με το στίχο «Πρς σ ρα τος φθαλμούς μου», ενώ ακολουθεί μαρτυρικό με στίχο «λέησον μς, Κύριε, λέησον μς» και στο «Δόξα. Κα νν» Θεοτοκίο (ή Σταυροθεοτοκίο, κατά το εσπέρας Τρίτης και Πέμπτης) ή τυχόν δοξαστικό του Αγίου από το Μηναίο (εκτός Τρίτης και Πέμπτης). β) Το απόγευμα της Τρίτης και της Πέμπτης, αντί για το σύνηθες απολυτίκιο του αγίου της ημέρας, ψάλλεται το «Θεοτόκε Παρθένε» και τα λοιπά τροπάρια· ακολουθούν το «Κύριε λέησον» μ’ φορές, «Δόξα. Κα νν», «Τν Τιμιωτέραν», «ν νόματι Κυρίου», η εκφώνηση « ν ελογητός», η ευχή «πουράνιε Βασιλε» και οι τρεις μεγάλες μετάνοιες με την ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου «Κύριε κα Δέσποτα τς ζως μου». Η διάταξη αυτή ακολουθείται, διότι στον όρθρο της επομένης δεν θα ψαλλεί «Θες Κύριος», αλλά «λληλούια», αφού δεν μπορεί να τελεσθεί κανενός είδους Θεία Λειτουργία αυτές τις δύο ημέρες (Τετάρτη και Παρασκευή).

2) Στην ακολουθία του Όρθρου απαντώνται οι ακόλουθες διατάξεις: Βασικότερη μεταβολή της τυπικής διάταξης της εβδομάδας της Τυρινής αποτελεί η μελώδηση τριωδίων κανόνων ή και πλήρων κανόνων από το Τριώδιο, με περιεχόμενο μετανοίας, νήψεως και καλέσματος σε προσευχή και νηστεία. Οι τριώδιοι κανόνες είναι διπλοί και ψάλλονται καθημερινά, ενώ ο πλήρης κανόνας απαντάται μόνο στον όρθρο της Τετάρτης και της Παρασκευής. Αυτές τις δύο ημέρες υπάρχουν και μερικές επιπλέον μεταβολές στην ορθρινή ακολουθία: α) Αντί για το «Θες Κύριος», ψάλλεται το τριπλό «λληλούια», με τη συνοδεία των τεσσάρων στίχων από το Ησ. κστ’, 9,11,15 («κ νυκτς ρθρίζει τ πνεμά μου» κ.λπ.) και οι τριαδικοί ύμνοι του ήχου της εβδομάδας. β) Πριν από τη μελώδηση των κανόνων προηγούνται οι εννέα βιβλικές ωδές (την Τετάρτη ολόκληρες οι γ’, η’ και θ’ ωδές και η αρχή και το τέλος των υπολοίπων, ενώ την Παρασκευή αντί της γ’ ψάλλεται ολόκληρη η ε’ ωδή). γ) Αντί για το σύνηθες κοντάκιο του αγίου της ημέρας λέγεται το μαρτυρικό του ήχου της εβδομάδας. δ) Δεν ψάλλεται εξαποστειλάριο, αλλά το φωταγωγικό του ήχου της εβδομάδας. ε) Στη θέση του απολυτίκιου λέγεται χύμα το «ν τ να σττες τς δόξης σου» και η λοιπή ακολουθία όμοια με τον εσπερινό της παραμονής. στ) Συνημμένα με την ακολουθία του Όρθρου τελούνται και οι ακολουθίες των Ωρών Α’, Γ’ και ΣΤ’. Στην τελευταία λέγεται το τροπάριο της προφητείας και η προφητεία από το βιβλίο του Τριωδίου, ενώ μετά το πέρας της Στ’ Ώρας γίνεται η απόλυση και δεν ακολουθεί η τέλεση Θείας Λειτουργίας.

Η τέλεση της Θείας Λειτουργίας αποτελεί τη θεμελιώδη έκφραση της λατρευτικής σύναξης. Την εβδομάδα της Τυρινής όμως, και συγκεκριμένα την Τετάρτη και την Παρασκευή, δεν είναι δυνατή η τέλεση Θείας Λειτουργίας πλήρους μορφής ή έστω Προηγιασμένων Δώρων, σύμφωνα με παλαιό έθος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Το τυπικό της μονής του Αγίου Σάββα χαρακτηρίζει τις ημέρες αυτές ως τελείως άπρακτες.  Σε παλαιότερες εποχές, η τέλεση της Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων επιτρεπόταν αυτές τις δύο ημέρες. Στην περίπτωση αυτή, δεν αναγιγνώσκονταν δύο, αλλά ένα παλαιοδιαθηκικό ανάγνωσμα και αντί του «Κατευθυνθήτω προσευχή μου» θα ψαλλόταν ο ψαλμικός στίχος «λπισάτω σραήλ πί τόν Κύριον» (Ψαλμ. ργ’, 3) με εναλλαγή των στίχων του ρλ’ ψαλμού. Κατάλοιπο αυτής της παλαιάς συνήθειας αποτελεί η παράθεση παλαιοδιαθηκικού αναγνώσματος στο βιβλίο του Τριωδίου, κατά την ακολουθία του Εσπερινού των δύο ημερών της εβδομάδας της Τυρινής.

Εξαίρεση στην απαγόρευση τέλεσης Θείας Λειτουργίας μπορεί να λάβει χώρα, εάν κατά τις ημέρες αυτές συμπέσει η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου (περίπτωση δυνατή μόνο για τις κοινότητες που ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο) ή μνήμη εορτάσιμου Αγίου, όπως για παράδειγμα του Αγίου Χαραλάμπους, των Τεσσαράκοντα μαρτύρων κ.λπ. Στην περίπτωση αυτή ψάλλεται σε όλες τις ακολουθίες της ημέρας η ακολουθία του εορταζόμενου Αγίου, καταλυμπάνεται η διάταξη του Τριωδίου και τελείται η Θεία Λειτουργία του ιερού Χρυσοστόμου.

Η εβδομάδα της Τυρινής αποτελεί λοιπόν και τελετουργικό προάγγελο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εισάγοντας σταδιακά τους πιστούς στο λειτουργικό πλούτο της περιόδου των Νηστειών. Κατά την περίοδο που ανοίγεται μπροστά μας, η ενοριακή λατρεία θα ομοιάσει με εκείνη που τηρείται στα καθολικά των μοναστηριών και θα αποτελέσει πρόκληση για μύηση στις αρετές της προσευχής, της νηστείας και της εγκράτειας, αλλά και στην ιδιόρρυθμη τελετουργική πάλη μεταξύ της μοναχικής ακρίβειας και της ενοριακής οικονομίας των ιερών ακολουθιών.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/tirini-o-teletourgikos-prothalamos-tis-megalis-tessarakostis/

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024

Το Τριώδιον!

 

Επίσκοπος Σαλώνων Ιγνάτιος: Το Τριώδιο και η πνευματική μας ζωή

13 Μαρτίου 2024

Ο Επίσκοπος Σαλώνων κ. Ιγνάτιος μιλάει για το Άγιο Τριώδιο και την πνευματική μας προετοιμασία για την Ανάσταση του Κυρίου μας, στην τηλεόραση της Πεμπτουσίας και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Στρουμπάκο.

Δείτε εδώ την συνέντευξη: www.pemptousia.tv

Κατηχητήριος Λόγος

  

Λόγος Κατηχητήριος επί τη ενάρξει της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής (2024)

 

 

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ,

ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,

ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ

* * *

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,

Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης μᾶς ἠξίωσε καί πάλιν νά εἰσέλθωμεν εἰς τήν ψυχωφελῆ περίοδον τοῦ Κατανυκτικοῦ Τριῳδίου καί νά φθάσωμεν εἰς τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, εἰς τό πλῆρες ἄνωθεν δωρημάτων καί σταυροαναστασίμου εὐφροσύνης στάδιον τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων. Κατά τό εὐλογημένον αὐτό διάστημα ἀποκαλύπτεται εὐκρινῶς ὁ πνευματικός πλοῦτος καί ὁ δυναμισμός τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί ἡ σωτηριολογική ἀναφορά ὅλων τῶν ἐκφάνσεών της. 

Πολλά ἐδιδάχθημεν ἤδη ἐκ τῆς ἀδιεξόδου καί αὐτοδικαιωτικῆς ὑπερηφανίας τοῦ Φαρισαίου, ἐκ τοῦ ἀγόνου ἠθικισμοῦ καί τῆς σκληροκαρδίας τοῦ πρεσβυτέρου υἱοῦ τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου καί ἐκ τῆς ἀναλγησίας καί τῆς καταδίκης ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἠδιαφόρησαν διά τούς πεινῶντας, τούς διψῶντας, τούς ξένους, τούς γυμνούς, τούς ἀσθενεῖς καί τούς ἐν φυλακῇ «ἐλαχίστους ἀδελφούς» τοῦ Κριτοῦ. Ἐφανερώθη δέ εἰς ὅλους μας ἡ ἀξία καί ἡ ἰσχύς τῆς ταπεινώσεως καί τῆς μετανοίας, τῆς συγχωρητικότητος καί τῆς ἐλεημοσύνης, στάσεων, εἰς τήν καλλιέργειαν τῶν ὁποίων μᾶς καλεῖ μέ ἔμφασιν ἡ Ἐκκλησία κατά τήν ἀρχομένην περίοδον. 

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι καιρός εὐπρόσδεκτος πνευματικῆς, ψυχικῆς καί σωματικῆς καθάρσεως καί γυμνασίας, διερχομένων, ὡς ἠκούσαμεν εἰς τήν πρό ὀλίγου ἀναγνωσθεῖσαν εὐαγγελικήν περικοπήν, διά μέσου τῆς νηστείας, ἡ ὁποία δέν ἐπιτρέπεται νά τηρῆται «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις», καθώς καί διά τῆς συγχωρητικότητος πρός τούς ἀδελφούς: «Ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος» [1]. Αὐτό ἐξ ἄλλου ὁμολογοῦμεν καθ᾿ ἡμέραν εἰς τήν Κυριακήν προσευχήν μέ τό «ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν» [2]. 

Χθές, Σάββατον τῆς Τυροφάγου, ἡ Ἐκκλησία ἐτίμησε τήν μνήμην τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων Ἁγίων ἀνδρῶν καί γυναικῶν. Οἱ Ἅγιοι δέν εἶναι μόνον πρότυπα τῶν πιστῶν εἰς τόν καλόν ἀγῶνα τῆς ἐν Χριστῷ καί κατά Χριστόν ζωῆς, ἀλλά καί συνοδοιπόροι, φίλοι καί ἀρωγοί εἰς τόν ἀσκητικόν δόλιχον τῆς νηστείας, τῆς μετανοίας καί τῆς ταπεινώσεως. Δέν εἴμεθα μόνοι εἰς τήν προσπάθειάν μας, ἀλλά ἔχομεν εὐδοκοῦντα καί εὐλογοῦντα τόν Θεόν καί συμπαραστάτας τούς Ἁγίους καί τούς Μάρτυρας, μεσίτριαν δέ ὑπέρ πάντων ἡμῶν πρός Κύριον τήν Ἁγιόπρωτον Θεοτόκον. Ἡ ἁγιότης εἶναι τεκμήριον τῆς δυνάμεως τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τῆς συνεργίας τοῦ ἀνθρώπου, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, διά τῆς μετοχῆς εἰς τά ἱερά μυστήρια καί διά τῆς τηρήσεως τῶν θείων προσταγμάτων. Δέν ὑπάρχει «ἀδάπανος εὐλάβεια» καί «εὔκολος Χριστιανισμός», οὔτε «πλατεῖα πύλη» καί «εὔχωρος ὁδός», ἀπάγουσαι πρός τήν οὐράνιον Βασιλείαν [3].

Ἡ Ἐκκλησία συνεχῶς μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ σωτηρία δέν εἶναι ἀτομικόν, ἀλλά ἐκκλησιαστικόν γεγονός, κοινόν ἄθλημα. Κατά τήν θεοσκέπαστον Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, ἀποκαλύπτεται ἡ καθοριστική διά τήν πνευματικήν ζωήν τοῦ πιστοῦ σημασία τῆς μετοχῆς εἰς τήν ζωήν τῆς κοινότητος, εἰς τήν χριστιανικήν οἰκογένειαν καί τήν ἐνορίαν ἤ, ἀντιστοίχως, εἰς τό μοναστικόν κοινόβιον. Ἐπιθυμοῦμεν νά ἐξάρωμεν τήν λειτουργίαν τῆς χριστιανικῆς οἰκογενείας ὡς κοινότητος ζωῆς διά τήν βίωσιν τῆς πνευματικότητος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὁ ἐν Ἁγίοις προκάτοχος τῆς ἡμῶν Μετριότητος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀπεκάλεσε τήν οἰκογένειαν «Ἐκκλησίαν μικράν»[4]. Ὄντως, εἰς τήν οἰκογένειαν συντελεῖται ἐκκλησιοποίησις τῆς ὑπάρξεώς μας, ἀναπτύσσεται ἡ αἴσθησις τοῦ κοινωνικοῦ καί κοινοτικοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἀνθρωπίνου βίου καί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ἡ ἀγάπη, ὁ ἀλληλοσεβασμός καί ἡ ἀλληλεγγύη, βιοῦνται ἡ ζωή καί ἡ χαρά τῆς συμβιώσεως ὡς θεία δωρεά. Ἡ κοινή προσπάθεια ἐφαρμογῆς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κανόνος καί τοῦ ἤθους τῆς νηστείας ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς οἰκογενείας, ἀναδεικνύει τόν χαρισματικόν χαρακτῆρα τῆς ἀσκητικῆς βιοτῆς καί, εὐρύτερον, τήν βεβαιότητα ὅτι ὅλα τά ἀληθῆ, τά σεμνά καί τά δίκαια εἰς τήν ζωήν μας προέρχονται ἄνωθεν, ὅτι, παρά τήν ἰδικήν μας συνεργίαν καί συμβολήν, ὑπερβαίνουν, ἐν τέλει, τό ἀνθρωπίνως ἐφικτόν καί τά ἀνθρώπινα μέτρα. Ἐξ ἄλλου, ἡ κοινότης τοῦ βίου, ἡ οὐ ζητοῦσα τά ἑαυτῆς πρός ἀλλήλους ἀγάπη καί ἡ συγχωρητικότης δέν ἀφήνουν χῶρον εἰς τόν δικαιωματισμόν καί τήν αὐταρέσκειαν. Ἔκφρασιν αὐτοῦ τοῦ πνεύματος «κοινῆς ἐλευθερίας» καί εὐχαριστιακοῦ ἀσκητισμοῦ ἀποτελεῖ ἡ ἀδιάσπαστος σύνδεσις νηστείας, φιλανθρωπίας καί μετοχῆς εἰς τήν ἐνοριακήν καί λειτουργικήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ βίωσις τοῦ «σαρακοστιανοῦ κλίματος» εἰς τήν χριστιανικήν οἰκογένειαν ὁδηγεῖ εἰς τό βάθος τῆς ἀληθείας τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας καί ἀποτελεῖ κοιτίδα καί ἀφετηρίαν χριστιανικῆς μαρτυρίας εἰς τήν ἐκκοσμικευμένην σύγχρονον κοινωνίαν.

Εὔχεσθε, ἀδελφοί καί τέκνα, νά διατρέξωμεν ἅπαντες μέ ἔνθεον ζῆλον τό στάδιον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἐν νηστείᾳ καί μετανοίᾳ, ἐν προσευχῇ καί κατανύξει, εἰρηνεύοντες ἐν ἑαυτοῖς καί μετ᾿ ἀλλήλων, κοινωνοῦντες τήν ζωήν, ἀναδεικνυόμενοι «πλησίον» τῶν ἐν ἀνάγκαις ἐν ἔργοις φιλανθρώποις, συγχωροῦντες ἀλλήλοις καί δοξολογοῦντες ἐν παντί τό ὑπερουράνιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐλέους, δεόμενοι Αὐτοῦ ὅπως εὐδοκήσῃ νά φθάσωμεν κεκαθαρμέναις διανοίαις τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Ἑβδομάδα καί νά προσκυνήσωμεν ἐν χαρᾷ καί ἀγαλλιάσει τήν λαμπροφόρον Ἀνάστασίν Του. 

Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή ͵βκδʹ

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

__________

1. Ματθ. στʹ, 14.

2. Ματθ. στʹ, 12.

3. Πρβλ. Ματθ. ζʹ, 13-14.

4. Ἰ. Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολήν, κʹ, PG 62, 143. 

 

ΠΗΓΗ: https://ec-patr.org/%ce%bb%cf%8c%ce%b3%ce%bf%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b7%cf%87%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%81%ce%b9%ce%bf%cf%82-%ce%b5%cf%80%ce%af-%cf%84%ce%b7-%ce%b5%ce%bd%ce%ac%cf%81%ce%be%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b7%cf%82-3/